Risico van vermogensbeheer nog altijd een blackbox

Opvallend veel financieel adviseurs durven hun klanten niet te adviseren om te beleggen. De angst dat het fout gaat, regeert. En dat heeft alles te maken met de risico’s van beleggen: de kans op verlies. Wordt het niet eens tijd dat daar wat nadrukkelijker naar wordt gekeken? En wat kan de AFM als toezichthouder hierin betekenen?

“Stel dat mijn klant geld verliest, dan heb ík het gedaan volgens mijn klant.” Het is een veelgehoord argument om als adviseur vooral niet over beleggen te praten met klanten. Een dooddoener wat mij betreft. Adviseren gaat immers over het managen van de verwachtingen van je klant.

Maar enig begrip kan ik wel opbrengen. Want je kunt pas verwachtingen managen, als je als adviseur je eigen verwachtingen duidelijk hebt. En als het gaat over de risico’s van beleggingsoplossingen van banken, verzekeraars en vermogensbeheerders, dan zijn die allerminst helder.

Zelf adviseren of vermogensbeheer
Je hebt als adviseur of planner wel wat keuzes als je je klant adviseert om te beleggen. Je kunt, met de juiste vergunning, zelf aan de slag. Óf je laat het over aan een bank of een vermogensbeheerder. Kies je voor dat laatste, dan ben je afhankelijk van de informatie van die partij om een goed beeld te krijgen van de aangeboden beleggingsoplossingen.
En daar wringt het.

Standaard risicoprofielen
De AFM is al flink wat jaartjes bezig om de informatie over de risico’s van beleggingsoplossingen inzichtelijker te krijgen. Reeds in 2010 publiceerde de toezichthouder een leidraad over risicoprofielen en sprak zij de hoop uit dat banken en vermogensbeheerders uniformering van risicoprofielen zouden omarmen.

Het duurde even, maar zes jaar later, in april van dit jaar, kondigde de NVB de Risicometer Beleggen aan. Deze toont visueel een bandbreedte van het verwachte volatiliteitsrisico. Het zegt iets over in hoeverre een beleggingsportefeuille kan en mag fluctueren in waarde. Slechts 13 partijen gebruiken de Risicometer actief. Een betreurenswaardig laag aantal.

Onvoldoende inzicht in risico
Maar zelfs áls alle partijen de risicometer van de NVB zouden tonen, is het inzicht onvoldoende. Dat komt niet alleen doordat de mate van volatiliteit slechts één manier is om naar het risico van een beleggingsportefeuille te kijken. Het komt ook doordat de risicometer alleen de verwachte volatiliteit (ex-ante) toont. Niet de gerealiseerde volatiliteit.
Op websites van financiële aanbieders vind je redelijk eenvoudig de rendementen die een aanbieder in het verleden heeft behaald. Je moet weliswaar goed opletten of kosten wel of niet zijn meegenomen, maar over het algemeen kun je als adviseur een goed beeld krijgen van de gerealiseerde rendementen. Het is echter volstrekt onduidelijk bij welk risico die rendementen zijn behaald.

Tijd voor actie
De afgelopen jaren is er veel focus geweest op het inzicht in de ex-ante en ex-post kosten van een beleggingsoplossing. Met succes, al kostte het jaren. We lopen qua kostentransparantie nu zelfs vóór op de wettelijke verankering met MIFID II. Nu wordt het tijd om het risico inzichtelijk te krijgen. Ex-ante én ex-post.

Beste AFM, dat hoeft toch geen jaren te duren?